Tradities kunnen beklemmen en vertroosten

Tekst /// Afra van Ooijen Beeld /// Lesine Möricke

In beginsel ben ik helemaal gek op tradities. Elk jaar stond mijn opa op mijn verjaardagen traditiegetrouw als eerste en veel te vroeg op de stoep om samen kippenpootjes te eten. Met Kerstmis kon ik normaliter niet wachten op de gigantische Indische rijsttafel van mijn vader en nog veel minder op het samenzijn met de hele familie. Met Pasen keek ik jarenlang uit naar de royale paasbrunch met vriendinnen inclusief oneindig veel mimosa’s. De meeste mensen houden van het hebben van tradities, zowel kleinere, persoonlijke tradities alsook collectieve tradities. Het hebben van tradities geeft in het leven vol chaos een mate van houvast en in een tijdperk van toenemend individualisme een gevoel van verbondenheid. Daarnaast geeft het in tijden van angst voor onder andere pandemieën, economische onzekerheid en dreigende oorlog simpelweg iets om naar uit te kunnen kijken. Vorig jaar toen Koningsdag voor de tweede keer werd gecanceld vanwege de lockdown, bleek het verlangen om in het oranje gehuld de bloemetjes buiten te zetten simpelweg te groot. Of het nu een excuus was om te feesten of niet, dat uitgerekend Koningsdag de dag moest zijn dat de coronamaatregelen massaal aan de laars werden gelapt laat het belang van deze dag zien. 

Het is dan ook logisch dat mensen veel waarde hechten aan zulke tradities en ze daarom willen koesteren en beschermen. Dit alles geeft tradities tegelijkertijd een bepaalde beladenheid waardoor ze gaandeweg ook beklemmende gevoelens met zich mee kunnen brengen, want wanneer iets of iemand roet in het eten gooit van zo’n lichtpuntje, wordt dat niet in dank afgenomen. Het meest uitgekauwde voorbeeld hiervan is natuurlijk ons eigen sinterklaasfeest. Hoe relevant de discussies ook zijn – ik wil niks bagatelliseren – soms verlang ik stiekem naar opheffing van het hele rotfeest om over te stappen op de Kerstman, ook al lost dat uiteindelijk de racisme problematiek niet op. Maar ook op persoonlijk niveau kunnen enorme spanningen ontstaan. Zo kan de jaarlijkse kerstbrunch met familie ineens pijnlijk zijn na een sterfgeval, of kan je opeens opzien tegen een verjaardag omdat die ene vriend die andere vriend niet meer kan luchten, of je favoriete koppel uit elkaar is en sindsdien de spanning om te snijden is als ze tegelijkertijd in een ruimte zijn. 

Al deze dingen horen natuurlijk bij het leven, want niks is voor altijd. Maar op de een of andere manier hebben zulke gebeurtenissen soms tot gevolg dat de eens zo geliefde tradities bezoedeld kunnen worden door negatieve gevoelens. Ik moet bekennen dat ik de afgelopen paar jaar al een maand voor aanvang van de feestmaand het gevoel kreeg alsof ik met een steen in mijn maag rondliep. Er waren in een korte tijd aardig wat dingen gebeurd waardoor maar weinig tradities overeind konden blijven. Ik moest om deze tradities oprecht een beetje rouwen. Uiteindelijk blijk je altijd veerkrachtiger te zijn dan je denkt. Hoe graag je het ook zou willen, over sterfgevallen, scheidingen en gebrouilleerde vriendschappen om je heen kun je geen controle hebben. Krampachtig blijven vastklampen aan tradities die niet meer werken is dan ook bijna zonde. Zonde ook, omdat het de mooie herinneringen van toen het nog wel leuk was kan overschaduwen. Het is heel menselijk om verdrietig te zijn over het verlies van zulke tradities, maar te lang in dat verdriet blijven hangen zorgde er voor mij bijna voor dat ik niet doorhad dat er nieuwe en soms zelfs mooiere tradities kunnen ontstaan. Ik zal waarschijnlijk nooit meer met mijn gehele familie Indische kerst vieren door ontelbare onderlinge drama’s, maar ik zal de feestdagen groots vieren met mijn ouders en gekozen familie zonder enige spanning en met de oude vertrouwde hoeveelheid aan enthousiasme.