Soli Deo Gloria

‘Wist je dat dit vroeger een kerk was?’ Hoe vaak ik die woorden in de rij bij Paradiso aan de Weteringschans heb gehoord… Vroeger heb ik het nog wel eens geprobeerd uit te leggen: ‘geen kerk maar een vereniging, geen christelijk wondergeloof maar moderne religie’. Toch zit niemand, ook ik niet, te wachten op een geschiedenisles in de rij voor Paradiso wanneer alles dat we willen, zo snel mogelijk naar binnen gaan is. Dus als mij tegenwoordig wordt gevraagd ‘Wist je dat dit vroeger een kerk was?’, tover ik mijn meest verraste gezichtsuitdrukking tevoorschijn en zeg ik, net een octaaf te hoog: ‘Meen je niet?!’

Tekst: Danielle Kliwon // Beeld: Anna Berkhout

Paradiso had best een kerk kunnen zijn. Een sober en symmetrisch gebouw waar een moderne vorm van het christendom geprezen werd. Maar de gebroeders Hugenholtz wilden een vrijzinnige religie. Zij waren de oprichters van De Vrije Gemeente, het uit het christendom voortgekomen genootschap dat vóór Paradiso zijn intrek nam in het pand. Eentje die paste bij de moderne leefhouding van de mens en de gebroeders Hugenholtz weigerden daarom hun pand een kerk te noemen. Dat was te ouderwets. Te dogmatisch en te rigide. Twee woorden waar zij niet mee geassocieerd wilden worden en die ook niet te associëren zijn met Paradiso. Vrijzinnig, dat dan weer wel. Dat zullen de diensten waarschijnlijk ook zijn geweest.

Ik weet niet hoe de voordrachten ten tijde van de Hugenholtz-broers waren, maar iedere show die ik bezoek in Paradiso heeft wel iets weg van een dienst. Van Sam Smith tot Robin Thicke, die fans tot tranen roeren met hun gevoelige noten. Van mosh pits tot rappers die op het balkon klimmen, om vervolgens naar beneden te vallen en zonder enig letsel weer opstaan en doorgaan. Van klein en intiem tot rondvliegende stoelen en douches van bier, en dat alles tijdens dezelfde show van één artiest. Van MEROL tot Famke Louise, die volle zalen uitverkopen en het publiek in extase brengen met hun niet altijd begrijpbare teksten. Iedere keer weer nieuwe hoogtes op nieuwe manieren. Alles passeert de revue en alles kan. 

Wanneer ik tijdens een clubnacht met een biertje in de hand onder het flikkerende licht naar de glas-in-loodramen kijk, voelt het ook wel een beetje alsof ik me in een kerk bevind. Tot ik beter kijk. Geen heilige maagd Maria of Jezus aan het kruis. Ook geen Socrates, Spinoza, Dante en Goethe die afgebeeld stonden op de originele, in de jaren 70 verwijderde, ramen. De huidige glas-in-loodramen tonen onder andere de positie van de vrouw, het homohuwelijk en het schaap Dolly aan. Niet heel kerkelijk, maar toch weer wel.

Paradiso als tempel voor muziek, als cultureel podium voor lezingen en workshops, heeft wellicht meer weg van een kerk dan ik in eerste instantie dacht. Het lijkt het soort kerk dat de gebroeders Hugenholtz voor ogen hadden: een die streeft naar een vrijzinnige, ondogmatische geest.

‘Wist je dat dit vroeger een kerk was?’ Verbaasde, grote ogen. Mond halfopen. ‘Meen je niet?!’ 

Wie goed kijkt, ziet de in steen gebeitelde woorden nog boven het podium in de Grote Zaal staan: ‘Soli Deo Gloria’. Aan God alle eer.