Seks. We zien het op tv, lezen erover, het is het onderwerp van veel liedjes en een favoriet gespreksonderwerp van vele. In films en televisie zijn er liefdevolle seksscenes, maar ook vurige of juist hele saaie. We horen erover in songteksten van liefdesliedjes of in clubbangers. De gesprekken die we erover voeren zijn soms grappig of juist heel kwetsbaar en andere keren zijn de gesprekken ongemakkelijk en wil je ze eigenlijk liever niet voeren. De manier waarop we over seks praten heeft gevolgen. Zo zijn er verschillende factoren die het risico op het plegen of meemaken van ongewenst seksueel gedrag vergroten. Niet alleen opvoeding, educatie en romantische partners dragen hier aan bij, maar iemands hele sociale kring heeft hier invloed op.
Tekst /// Teske Wortman Beeld /// Bob Foulidis
Studenten praten graag en veel over seks. Meestal tijdens drankspellen of via vragenlijsten zoals de purity test of zo eentje waarmee je panda- of tijgerpunten kunt meten. Het lijkt wel een potje Cluedo als je de vragen leest: ‘Wie heeft het gedaan? Waar is het gebeurd? En hoe?’ Dit lijken simpele open vragen, toch zijn er veel verkeerde reacties en is antwoorden dikwijls een complexe taak. Hoe te reageren als je geen fijne seksuele ervaringen hebt gehad? Wat moet je zeggen als er van seksuele ervaring geen sprake is en je dat misschien wel graag zo wilt houden? Of misschien ben je er nog niet klaar voor om zo openlijk over je seksualiteit te praten in bepaalde gezelschappen. Voor dit soort kwetsbaarheid is vaak geen ruimte wanneer bezopen mensen zich jouw seksuele ervaringen, of het gebrek daaraan, proberen toe te eigenen.
Veel twintigers doen dolgraag dingen die bij het volwassen leven horen: seks, alcohol en allerlei soorten drugs. Wat is er volwassener dan dat? Mensen gaan hiermee helemaal los. Veel studenten eten alles wat ze van hun ouders niet mochten eten wanneer ze op kamers gaan. Ze proppen zich vol met snoep en pizza, puur omdat het kan en omdat het cool is. Uit onderzoek van European Addiction Research blijkt daarnaast dat bij studenten tussen de 18 en 24 jaar in het hoger onderwijs uit Amsterdam zwaar drinken veel voorkomend is. Iedereen zal het herkennen, die ene vriend die altijd opschept over hoe lam ze wel niet was en dat ze zich niks meer kan herinneren van het afgelopen weekend. Zo praten de studenten ook over seks. Wat hun bedpartner over het delen va intieme details vindt, wordt hierbij vaak niet in acht genomen.
Jongeren willen graag volwassen dingen doen, maar er wordt naar mijn mening vaak kinderachtig mee omgegaan. Alsof je op het speelplein vertelt dat je een horror game hebt gespeeld waar je eigenlijk nog veel te jong voor bent. Je speelt het niet omdat je er plezier uit haalt, maar om in de pauze smoezend aan je vrienden te kunnen vertellen dat je het hebt gedaan. Dikwijls lijkt het alsof drugsavonturen en seksuele escapades alleen plaatsvinden zodat de deelnemers er later glunderen mee kunnen pochen. Seks en drugs zijn leuke vormen van tijdverdrijf, maar waarom zou je het alleen doen om er later mee te pronken?
Van alle kanten krijgen jongeren te horen hoe seks moet zijn en hoe er mee moet worden omgegaan. Zonder dat we het doorhebben krijgen we op dagelijkse basis veel kleine lessen over seks en de liefde. Via tv, films, boeken, muziek, social media en de mensen om ons heen leren we over hoe we de wereld en onszelf moeten beschouwen. We leren wat normaal wordt gevonden en wat niet. Dat sommige dingen zo horen en dat andere dingen vies of raar zijn. Mensen krijgen een vertekend beeld van seks.
Al deze stukjes vormen samen een mentaal script over hoe een seksuele ervaring zou moeten verlopen en wat je daarbij moet voelen. Dit is niet perse iets negatiefs. Sommige mensen hebben een duidelijk beeld van wat ze willen en nemen daarbij hun eigen grenzen mee. Helaas geldt dit niet voor iedereen. Niet iedereen weet wat ze fijn vinden en waar hun grenzen liggen.
Door de toegang die veel studenten van jongs af aan al hebben gehad tot het internet zijn veel mensen op jonge leeftijd al in aanraking gekomen met pornografie. Uit een onderzoek van jeugdhulp blijkt het kijken van agressieve porno, waarin de illusie wordt gewekt dat het slachtoffer de seks lekker vindt een vorm van risicogedrag is dat de kans op betrokkenheid met seksueel geweld vergroot. Dit klinkt als een extreem voorbeeld maar iedereen kent iemand die ooit seksueel geweld heeft meegemaakt, ook jij. Maar liefst 14% van de vrouwen en meisjes en 3% van de mannen en jongens tussen de 12 en 25 jaar heeft ooit seksueel geweld meegemaakt. Over deze ervaringen wordt niet veel gesproken, 1 op de 3 jongens en 1 op de 4 meisjes die te maken gehad hebben met seksueel geweld hebben het nooit met anderen over gesproken.
Doordat seksueel trauma weinig besproken wordt weten veel mensen niet wat voor een lading sommige seks gerelateerde vragen hebben. Ook voor mensen die op andere vlakken buiten de norm vallen doordat ze afwijken van de hetero en cisgender norm of doordat ze simpelweg geen interesse hebben in seks of gesprekken daarover, kunnen moeite hebben met beantwoorden van wellicht goedbedoelde vragen. Er ontstaat een rare spanning tussen eerlijk antwoord geven, jezelf blootstellen aan de harde veroordelingen van anderen en liegen om de sfeer te redden terwijl je onder zelfverloochening moet lijden.
Voor buiten de norm vallen lijkt vaak geen plaats. Er is onwijs veel groepsdruk om dingen te delen die je misschien liever voor jezelf zou houden: je moet je verhaal vertellen of je moet drinken. Dus als je niet wilt praten moet je net zo lang strafslokken nemen totdat je gemakkelijker je eigen grenzen zal overschrijden. Ook worden dit soort spellen vaak gespeeld als manier om kennis te maken, soms in een groep onzekere en gespannen mensen. Als je de waarheid dan toch deelt, dan is een uniek intiem moment niet langer van jou. Je wordt een anekdote voor iemand anders. Een gelaagd moment wordt iets ordinairs, opgehakt in behapbare brokjes die makkelijk te verteren zijn voor mensen die hongeren naar smakeloze roddels. Dit soort roddels vormen voor vrouwen een risico op reputatieschade vanwege de dubbele seksuele moraal waar seksueel actief zijn voor mannen statusverhogend is en voor vrouwen juist verlagend.
Niet iedereen hoeft alles te weten, ook al vragen veel mensen ernaar alsof ze recht hebben op al jouw ervaringen. Het is makkelijk om te zeggen dat anderen zich niet te veel moeten aantrekken wat jij over ze zegt en dat jij je niet te veel moet aantrekken wat anderen over jou zeggen. In praktijk is dat echter voor velen vaak lastig. Bedenk bij jezelf of je bepaalde vragen wel moet stellen en of mensen zin hebben om jouw verhalen aan te horen. Probeer ook zelf meer op andere te letten tijdens gesprekken over seks. En als je merkt dat bepaalde mensen je niet respecteren bedenk je dan of dit wel mensen zijn met wie je om wilt gaan. Terwijl je praat, geef je vorm wat voor mens jij bent. Hoe we over seks praten bepaald hoe we seks en onszelf gaan zien.
Babel Magazine 