Tekst Maartje van Tessel Beeld /// Winonah van den Bosch
Dat ik als Utrechter een wandelgids over Amsterdam zou maken, hield ik niet snel voor mogelijk. Maar toch kreeg ik tijdens mijn Master Redacteur/editor de opdracht om samen met mijn medestudenten een boek over Amsterdam te maken. Binnen acht weken gingen we van een angstaanjagend leeg Word-bestand naar een prachtig geïllustreerde wandelgids vol verborgen verhalen over de stad. Dwalen langs verhalen bevat toegankelijke essays die je meer vertellen over de onbekende gezichten van Mokum, gecombineerd met leerzame wandelingen dwars door de stad.
Door twee maanden zo intensief bezig te zijn met een boek over een stad die ik heel eenzijdig kende, ging er een wereld voor me open. Voor mij was Amsterdam een wat overgewaardeerde, te drukke stad waarvan al het wetenswaardige inmiddels wel bekend is. Nu voel ik me al met de simpele wandeling van de metrohalte Waterlooplein naar college in de Oudemanhuispoort direct verbonden met de geschiedenis van de stad, bijvoorbeeld bij het zien van het donkergroene, gietijzeren brugbordje met dikke, witte letters van de Staalmeestersburg. Je kent ‘m vast wel, want het ontwerp is overal op de bruggen in de binnenstad terug te vinden. Heb je er ooit eens over nagedacht wie zoiets simpels en gewoons als een brugbordje ontwerpt? Nou, bij dezen: het bordje was een project van de Amsterdamse School. Ik schreef voor Dwalen langs verhalen een essay over deze eigenzinnige kunstbeweging uit de jaren 1920, die vooral bekend staat om zijn grootse en kenmerkende architectuurprojecten. Als je door de Spaarndammerbuurt loopt, is vrijwel alles ontworpen door Amsterdamse Schoolkunstenaars. De ronde hoeken en de kleine inhammetjes in de rechtlijnige huizenblokken zijn kenmerkend voor deze expressionistische bouwstijl.
Tijdens het schrijven van het essay, leerde ik dat hoe groots de (internationale) faam van deze kunstbeweging ook is vanwege hun gebouwen, de ontwerpers ook zulke alledaagse, maar toch zeker niet onbelangrijke, elementen in de stad maakten. Ik ben altijd al snel geïntimideerd door termen over stromingen en kunstcollectieven, maar toen ik helemaal in de wereld van de Amsterdamse School dook, viel het kwartje dat deze kunst voor iedereen bedoeld is en niet alleen voor de geleerde kenners. Het houdt namelijk niet op bij deze brugbordjes. Als je erop begint te letten, dan zijn de letters van de Amsterdamse School opeens overal. Waar je ook loopt in de stad, je bent hoe dan ook verbonden met een enorme (kunst)geschiedenis. Zij is van en voor iedereen. Nu voor iedereen in coronatijd wandelen een noodgedwongen hobby is geworden, kan je met elk lockdownrondje weer zien hoe in Amsterdam allerlei verschillende geschiedenissen door elkaar lopen en bij elkaar komen tot een uniek geheel. Wat ik er het leukste aan vind, is dat alle verhalen die we in de wandelgids naar boven halen, nu gewoon weer actueel zijn. De stad gaat pas echt leven als je vandaag de dag ziet waar ze in het verleden door gevormd is. Zelfs als je denkt alles te weten over Anne Frank en haar dagboek of de boekverkopers van de Oudemanhuispoort waar je eindeloos vaak bent langsgelopen; in Dwalen langs verhalen staan interessante stukken die je nieuwe inzichten geven. Ze laten je je opnieuw verwonderen over hoe rijk de stad Amsterdam is in culturele en geschiedkundige zin. Zo hebben we de Wallen in een ander perspectief neergezet door je het activisme in deze buurt te tonen, aan de hand van bijvoorbeeld Rob Stolk en de provo’s. Ook weet ik zeker dat je Het Parool voortaan met andere ogen leest als je over zijn betekenisvolle rol in het verzet leert. Over Hella S. Haasse zal je niet meer denken in de context van dat ene boek op de middelbare school.
Dwaal langs al deze verhalen en volg de sporen die ze hebben getrokken langs de grachten, door de straten en in mysterieuze steegjes. Ik heb in elk geval al met deze mooie en belangrijke perspectieven mijn nieuwe studieplek heel veel beter leren kennen. Ook al is dit nog maar een topje van de ijsberg van alle verhalen die aan deze stad toebehoren, ik voel mij na het maken van dit boek helemaal verbonden met de rijke geschiedenis en even zo rijke toekomst van ons Amsterdam.
Dwalen langs verhalen is nu vooruit te bestellen op uitgeverijredacteureditor.nl
Babel Magazine 