Elke maand schrijft een redacteur een brief aan de toekomst. Wat kan er beter, wat mag onder geen beding verloren gaan en bovenal: wat voor faculteit willen we worden?
Tekst/// Robin Phoelich Beeld/// Winonah van den Bosch
Beste Toekomstige Wetenschapper,
Zaken zijn er niet veel op vooruit gegaan sinds mijn laatste brief. Er zijn zoveel vragen en redenen om u aan te schrijven. Maar, kort gezegd, kwelt het gevoel mij dat de samenleving langzaamaan ontwricht aan het raken is. Even een zeer beknopte en subjectieve schets van dit moment in tijd: We zitten in de nasleep van de verkiezingsperiode vaon ons land. Dit is een periode die altijd al heeft gepolariseerd, maar nu nog net wat meer, door de pandemie en de aanpak ervan die ons teistert. Mensen zijn de vrijheidsbeperkingen zat en andersdenkenden voelen zich niet gehoord binnen de dominante discoursen over dit alles. Sommigen ervaren dit zodanig dat ze zich genoodzaakt voelen om uit te wijken naar extreemrechtse populisten die deze stem schijnbaar wel naar voren brengen.
Inmiddels is er ook een avondklok ingevoerd. Dit was omstreden en heeft zelfs geleid tot kortstondige rellen van een formaat dat ons landje niet meer zag sinds de krakersrellen. Als ik om tien over negen uit mijn raam kijk zie ik een stoet van politieagenten midden op straat lopen; enigszins intimiderend. Stel je voor: je hebt de pech om net nog na negenen buiten te zijn, en dan komt er een groep van zes politieagenten op je af, alsof je een misdadiger bent. Ondertussen gaan de feestjes van mijn onderbuurman en bovenbuurvrouw onverminderd door. Dit gaat al een tijdje zo, net zoals wanneer ik in de tram zit te zweten onder mijn mondkapje. Terwijl ik daar al zo’n tien keer via de luidspreker heb gehoord dat je ‘verplicht je mond, neus en kin moet bedekken’, hoor ik een jonge gozer – het soort type dat behoort tot een studentencorps – vol enthousiasme aan de telefoon zijn volgende feest plannen. Het blijkt maar weer, dat handelen in de naam van het collectief vaak een vreemd concept is. Maar nu gebeurde er de afgelopen week iets geks. Er is allerlei praat over vaccinatiebewijzen en impliciete dwang in de naam van het grote collectief. Wil je dit niet? Dan ben je vast religieus, of vertrouw je het ‘goedje’ niet.
Enfin, je hoort mensen alom zeggen dat het coronavirus de kwetsbaarheid van onder andere de zorg en ouderen heeft blootgelegd. Maar de komst van het coronavirus heeft de zwakte van onze samenleving in haar geheel pijnlijk duidelijk gemaakt. Alle verbazing en verwondering over de aanpak van dit virus, over de polarisatie die het teweeg brengt, en het korte-termijn en onbedachtzame denken dat het definieert, bracht mij tot een pijnlijke en lastige, maar allesbehalve nieuwe, conclusie; men wil niet langer leven in realiteit. Dat wil zeggen, de realiteit waar viruscellen ronddwalen, waar deze nou eenmaal makkelijk overspringen van mens op mens, waar een gebrek aan intimiteit niet natuurlijk is, waar een gebrek aan bewegingsvrijheid niet acceptabel is en waar een gemis aan menselijk contact niet realistisch is. We willen ons beschermen tegen de viruscellen met een masker, we willen ons leven verplaatsen naar een scherm, en onszelf vermaken met het entertainment dat de overheid nog toestaat. Men wil leven in een simulatie, waar al deze realiteiten niet hoeven te bestaan en waar we realiteit zelf stap voor stap kunnen construeren met simulacrum na simulacrum. Denk aan ‘wees lief voor elkaar: houd 1,5 meter afstand, dan kan Amsterdam weer open’ of, misschien wel het grootste simulacrum van allemaal, ‘samen vechten we tegen het virus’.
Misschien is het dan nog een vraag die ontbreekt aan deze brief. We zien nu een stille maar fatale ontwrichting van de samenleving ingezet worden. Ik vraag me af hoe we in godsnaam gaan overleven wat nog komen zal. Ergere pandemieën en klimaatproblemen zijn onvermijdelijk en zullen onontkoombaar onze samenleving veel zwaarder testen, maar de verkiezingen gaan niet werkelijk over dit soort onderwerpen, zoals de klimaatverandering. Terwijl de klok doortikt, zijn politici bezig met het simuleren van een democratie, waarin de beloftes die ze ons doen misschien wel de ultieme simulacra zijn; alle werkelijkheid is eruit verdwenen.
Babel Magazine 