Elon Musk is overal, zelfs in je hersenen!

Tekst door Phoebe Meekel, beeld door Alicia Koch

Technologie raakt steeds meer vermengd met het menselijk lichaam om ons leven te verbeteren. Nu heeft Neuralink, het neurotechnologische bedrijf van Elon Musk, van de FDA (Food and Drug Administration) toestemming gekregen om hersenimplantaten te testen op mensen. Wat zijn deze hersenimplantaten en wat meent Elon Musk er mee te willen doen? 

Een chip in je brein

Neuralink is een Amerikaans neurotechnologisch bedrijf van Elon Musk dat BCI’s (brain computer interfaces) ontwikkelt. Deze BCI is een direct communicatiepad tussen elektrische signalen in de hersenen en een extern apparaat. Zo wil Musk dat men door slechts te denken, zijn of haar telefoon kan besturen van een afstand. Deze chip wordt ingebracht door een chirurgische robot met een naald die nóg dunner is dan een menselijke haar. 

Deze technologie is echter niet nieuw; de medische wereld is hier al langere tijd mee bekend. BCI’s worden onder andere gebruikt om mensen met een verlamd of gehandicapt lichaamsdeel, de mogelijkheid te bieden deze met een chip in hun hersenen weer te kunnen besturen. Zo is het een Zwitsers team gelukt om een man met een dwarslaesie weer te helpen met lopen.

Neuralink heeft deze BCI al op dieren getest. Zo is een video te zien waarin een aap door middel van zijn hersenen een bal bestuurt op een scherm. Deze experimenten waren echter geen pretje voor de dieren in kwestie; ze werden slecht behandeld en gingen soms ook dood. Ondanks dit, vindt Elon Musk dat het tijd is om deze BCI’s ook te testen op mensen. 

Hoe met Neuralink’s BCI om te gaan?

Musk wil dat men de telefoon of computer kan besturen op afstand, maar heeft ook grotere plannen in petto: uiteindelijk wil hij dat, door middel van Neuralinks chip, dove mensen weer kunnen horen en blinde mensen weer kunnen zien.

Moeten we wel willen dat de BCI niet alleen in de medische wereld gebruikt wordt, maar ook zijn plek vindt op de vrije markt? In het kader van dit artikel nam ik contact op met Prof. Dr. Pim Haselager, die zich al langere tijd bezig houdt met filosofie, psychologie en kunstmatige intelligentie. Daarbij onderzoekt hij de maatschappelijke implicaties van het inzetten van neurowetenschap. 

Uiteindelijk wil hij dat, door middel van Neuralinks chip, dove mensen weer kunnen horen en blinde mensen weer kunnen zien.

Volgens Haselager gaat men in klinische instellingen en op universiteiten volgens de regels en zo netjes en veilig mogelijk te werk. Winstoogmerk speelt daar namelijk geen rol. Op het moment dat deze BCI’s naar bedrijven gaan, ontstaat er marktwerking. Er is dan concurrentie en men wil als eerste met een bepaald product op de markt komen. Een mogelijk gevolg is dat er minder zorgvuldig of veilig gewerkt wordt bij de operaties. ‘Ik vind dat we nu nog meer dan voorheen moeten nadenken over wat de mogelijke nadelen en voordelen van neurotechnologie zijn’, aldus Haselager.

De vraag is nu of de BCI van Neuralink er is om mensen te helpen genezen, of dat het ook beschikbaar wordt voor mensen die zichzelf slechts op bepaalde gebieden willen verbeteren. Er is, zo zegt Haselager, dan ook een verschil tussen ‘repair’ en ‘improvement’. Haselager vindt het prachtig dat mensen die bepaalde zintuigen hebben verloren, tot op zekere hoogte geholpen kunnen worden door middel van technologie. Maar zit de wereld te wachten op een chip waardoor men makkelijker en sneller kan gamen? Of die militairen de mogelijkheid geeft om infrarood te zien? Er vindt vandaag de dag dan ook een discussie plaats over de vraag waarom men investeert in technologische ontwikkelingen voor mensen die gezond zijn, terwijl er nog veel ongezonde mensen zijn die niet geholpen worden. Zelf zou Haselager alleen een BCI van Neuralink in zijn hersenen plaatsen wanneer dit is om een handicap of verlamming te verhelpen: ‘dat is toch geweldig?’ Hij juicht het dan ook toe om BCI’s op deze manier toe te passen.  

Er is, zo zegt Haselager, dan ook een verschil tussen ‘repair’ en ‘improvement’

Haselager pleit ook voor het voeren van een discussie over neurorechten. Met verschillende experts over de hele wereld voert hij hier gesprekken over. Op dit moment is The Neurorights Foundation bezig met het pionieren van een neuroprotectie-agenda in samenwerking met de senaat van republiek Chili, de Catholic University (die wordt gezien als een van de beste universiteiten in Zuid-Amerika) en de Chileense Minister of Science. Chili zou dan ook het eerste land zijn om neurorechten in de nieuwe grondwet op te nemen. De discussie die volgens Haselager gevoerd moet worden is echter niet makkelijk. Er bestaan immers al mensenrechten waarin onder andere vrijheid, integriteit en privacy zijn opgenomen. Het is dus wellicht overbodig om neurorechten in te voeren. 

Daarbij komt ook nog dat vele andere rechten al niet worden nageleefd. Een voorbeeld hiervan is dat niet iedereen toegang heeft tot goed onderwijs, terwijl ze hier wel recht op hebben. Dus zijn deze neurorechten nuttig? ‘We zijn soms ook een beetje bang voor rechteninflatie: het klinkt mooi op papier, maar wat schiet je er in de praktijk mee op?’, vraagt Haselager zich af. 

Een mogelijk gevaar is dat deze BCI’s misbruikt kunnen worden, zo zegt Haselager. Grote bedrijven als Facebook en Twitter (ondertussen veranderd naar ‘X’) volgen tegenwoordig het internetgedrag van gebruikers, zonder dat deze daar goed over geïnformeerd zijn. Daarbij heeft Facebook in het verleden gegevens van deze gebruikers verkocht aan derden. Het overgrote deel van de consumenten klikt op ‘accepteren’ wanneer de cookies-popup verschijnt op het scherm. Hierdoor komen allerlei gegevens in handen van bedrijven, waar de ‘accepteren’-klikkers zich vaak niet van bewust zijn. Volgens Haselager gaat de volgende generatie die deze BCI’s in de hersenen zal hebben, ook op deze ‘accepteer-knop’ drukken. ‘Al hun data – slecht as it may be – is dan van Elon Musk of Mark Zuckerberg.’ Deze data betreft niet alleen wat men op het internet doet, maar ook wat je aan het denken bent. Zo kunnen bepaalde instanties je intenties of zelfs je seksuele voorkeur zien. Dit is gevaarlijk, als bijvoorbeeld LHBTIQ+’ers in de problemen raken in landen waar hun seksuele geaardheid verboden is. 

Ook vindt Haselager het niet handig dat de oudere generatie beslissingen neemt over de ontwikkeling en inzet van technologie, waar jongere generaties last van krijgen. Ouderen hebben namelijk, om vanzelfsprekende redenen, minder verstand van nieuwe technologie dan jongeren. Haselager vertelt ook dat er op de Radboud Universiteit van Nijmegen een tweejarige masteropleiding is begonnen: Societal Implications of AI. Hier zitten KI (kunstmatige intelligentie)-studenten die KI en neurotechnologie verantwoord willen gaan toepassen in bedrijven en grote organisaties zoals de overheid. ‘Ik was blij dat we dat konden opzetten als studierichting binnen AI.’ Kortom, volgens Haselager gaat het om verantwoord gebruik van technologie, waar wij als mens vaak niet goed in zijn. ‘Wij zijn als Homo Sapiens ontzettend goed in het onverantwoord gebruiken van technologie. Ik zeg weleens: we zijn als kinderen met een cirkelzaag.’

En dus?

BCI’s zijn al langere tijd bekend in de wetenschappelijke wereld. Nu is er een tijd aangebroken dat deze implantaten ook op de vrije markt komen. Dit vergt een nieuwe visie. De maatschappij gaat hier namelijk door beïnvloed worden, zowel positief als negatief. Zo worden mensen geholpen om te herstellen na een ongeval, of hun telefoon makkelijker te besturen. Het gevaar is vooral dat grote organisaties en bedrijven misbruik kunnen maken van je gedachten en dat je privacy steeds meer verdwijnt. 

We zullen een manier moeten vinden om hiermee om te gaan, voordat wij allen in een dystopische wereld terechtkomen waarin iemand zoals Elon Musk ál onze gedachten kan inzien en hier misbruik van kan maken.