Ruigoord is een uniek stukje Amsterdam dat eigenlijk net geen Amsterdam meer is, maar de alternatieve geest van Amsterdam in leven weet te houden. De mensen die leven in Ruigoord hebben net een andere leefstijl en denkwijze dan de gemiddelde Amsterdammer. Het dorp kent een rijke, maar vooral rebelse geschiedenis.
Tekst: Robin Phoelich /// Beeld: Anna Berkhout
Voordat het gebied rondom Ruigoord ingepolderd werd, was het een eiland tussen Amsterdam en Haarlem. De strijd tegen toenemende industrie en economische expansiedrift is een rode draad in Ruigoords geschiedenis. In de vroege jaren 70 was het dorp bestemd voor de sloop. Kunstenaars uit het Amsterdamse Ballongezelschap – oftewel de meer kunstzinnige en minder politieke provo’s – kraakten een paar huisjes in het dorp. Samen met de oude dorpsbewoners streden zij tegen de dreigende sloop en inperking van natuur en leefgebied omwille van industrie en economie. Hoewel dit hen grotendeels gelukt is, heeft Ruigoord de afgelopen veertig jaar stukje bij beetje moeten inbinden.
De weg naar Ruigoord toe wordt gedomineerd door grijze industrie en autowegen. Deze omgeving zal je niet doen vermoeden dat er zich te midden van dit alles een oud, natuurrijk, alternatief dorpje bevindt. Vanaf de ellenlange autoweg gevuld met vrachtwagens lijkt Ruigoord niet te bestaan voor degenen die het niet kennen. Maar toch bestaat dit sprookjesachtige oord écht, waar de leefstijl afwijkt van die van de gemiddelde passant; drugsgebruik wordt omarmd en provo- en new-age gedachtegoed zegeviert er nog altijd, maar óók simpelweg omdat Ruigoord een commune constitueert. In de sleur van het grijze zul je soms verwonderd worden door iemand die nauwelijks recht op zijn fiets kan blijven zitten. Met zijn muziekboxen, fleurigheid en onheldere gemoedstoestand brengt hij een stukje Ruigoord mee de nuchtere wereld in.
Het voortbestaan van Ruigoord is nog steeds bedreigd en de vrijheden die Ruigoord als vrijstaat genoot brokkelen langzamerhand af. De gemeente blijft actief beperkingen opleggen. Waar je als festivalganger eerst kon genieten van de ultieme vrijheid, zijn nu de dijken om veiligheidsredenen afgezet, mag er niet meer gekampeerd worden in het dorp zelf – iets dat nou net zo bijdraagt aan het gemeenschapsgevoel op Ruigoord – en moet het dorp om twaalf uur al vrij zijn van festivalgangers.
Ruigoord wordt door velen waargenomen als waardevol, onmisbaar en sprookjesachtig. Tóch is de subcultuur rondom Ruigoord om logische redenen omstreden. Het positieve imago van Ruigoord dat we tegenwoordig via mainstream en regionale media meekrijgen is niet helemaal representatief voor de incidenten en taferelen die de gemiddelde bezoeker er heeft aanschouwd. Denk aan een koter van drie die zijn moeder kwijt is in de grote menigte, mensen die hun hond parkeren dichtbij de muziekboxen, een veertienjarig meisje dat aan de ghb zit, of aan die ene dwaas die simpelweg teveel drugs tot zich heeft genomen en zich in sommige gevallen gewelddadig of intimiderend gedraagt. Er mag op Ruigoord vrijelijk drugs gebruikt worden – negeer de borden die het tegendeel beweren, deze zijn enkel bedoeld voor ordehandhaving – en hoewel dat Ruigoord een plek van vrijheid maakt, heeft het een donkere keerzijde.
In de strijd om te kunnen voortbestaan conformeert Ruigoord zich steeds iets meer. Ze zijn zich gaan begeven in de mainstream om te kunnen overleven, waardoor het drugsgebruik in principe meer op de voorgrond komt te staan, en het politieke, spirituele of zingevende naar de achtergrond verdwijnt. De tegencultuur mag niet verloren gaan, maar we mogen ook niet verblind worden door het utopische element van Ruigoord.
Babel Magazine 