Elk land heeft wel zo’n plein. Een plein met een verleden, een verhaal. Een plein waar regelmatig nog geschiedenis wordt geschreven, omdat het nou eenmaal onlosmakelijk verbonden is met het land. In Nederland is dit de Dam.
Doorgaans is de Dam een gemoedelijke plek. Ontsierd door een hotdogkraam hier en daar. Soms een paard en wagen ter vermaak van toeristen. Enkele straatartiesten vinden er hun heil, vermaken dagjesmensen door voor levend standbeeld te spelen en jagen daarbij met licht sadistisch genoegen enkele toeristen de stuipen op het lijf. De Dam is een plek van samenkomst. Al is het maar voor de vele duiven die er hun toevlucht vinden en zich onverstoord tussen de mensenmassa bewegen. Wanneer de vogels met vele tegelijk de lucht in stuiven, lijkt de Dam haast het San Marcoplein van de Lage Landen.
Met de vele toeristentrekkers die de Dam omringen (Madame Tussauds, Ripley’s Believe It or Not, Hotel Krasnapolsky), is het nationale belang van het plein gemakkelijk uit het oog te verliezen. Tussen alle gemoedelijkheid door, is de Dam echter ook een plek voor protest en voor herdenking. Het oorspronkelijke handelsplein is ingeruild voor evenementen van nationale betekenis.
Op 4 mei 2020 is de jaarlijkse Dodenherdenking voor het eerst gehouden op een lege Dam: geen damschreeuwers, geen kuchende menigte. Dranghekken werden geplaatst bij de doorgaans drukke straten aangrenzend aan de Dam om de enkele toeschouwers buiten te houden. Een select groepje had zich rond het monument geschaard. Vanaf de vlaggenmast van het Paleis op de Dam zagen we de schreeuwende leegte. De twee minuten stilte waren nog nooit zo oorverdovend.
Krap een maand later stond de Dam vol met activisten. Een collectieve kreet van pijn en een eis om gerechtigheid werd die dag geuit. De Dam vormde het podium voor een revolutie die allang niet meer nodig zou moeten zijn. Zoals de Dam dat vaak doet.
De Dam is een plek waar we heen gaan om gehoord te worden. Je zult het misschien niet direct zien, afgeleid door de sprankelende etalage van de Bijenkorf of de indrukwekkende façade van het Paleis op de Dam, maar hier zetten we een lange geschiedenis van demonstratie en activisme voort. We strijden voor onze idealen. Wanneer we het karton uit de papierbak trekken en onze leuzen aan de wereld presenteren, doen we dit op deze plaats. In het hart van Amsterdam. Op de Dam.
Tekst: Maryse Boonstra // Beeld: Anna Berkhout
Babel Magazine 