Elke maand schrijft een redacteur een brief aan de toekomst. Wat kan er beter, wat mag onder geen beding verloren gaan en bovenal: wat voor faculteit willen we worden?
Tekst: Lisa Kampen /// Beeld: Winonah van den Bosch
Beste wetenschapper uit de toekomst,
Hopelijk bereikt deze brief jou goed. Tot nu toe hebben wij voornamelijk onze zorgen met jou gedeeld, in de hoop dat jij wellicht iets kan met deze vraagstukken. Laat ik het ditmaal over een andere boeg gooien en een onderwerp aankaarten dat ons beiden na aan het hart ligt: het debat. Wat is het toch mooi, dat gesprek waarbij verschillende partijen met een andere mening, elk met passie hun stelling pogen te verdedigen. Een gespreksvorm van orde, waarbij ieder met welwillendheid naar de ander mag luisteren, dan wel zonder de eigen mening uit het oog te verliezen en in de beste situatie gezamenlijk tot rationele consensus te komen. Een ideaal van beschaving, gelijkheid en de vrije geest.
Wellicht moest je daar wat glimlachen om mijn naïviteit, toekomstige wetenschapper. Dit ideaalbeeld van debat is namelijk niet meer dan wat ze is; een ideaal. In werkelijkheid gaan debatten er minder beschaafd aan toe, is er zelden sprake van welwillendheid of wordt deze welwillendheid verkeerd begrepen. Het debat is zo steeds weer een confrontatie met ons streven rationeel, vrijdenkend en weloverwogen te zijn, en de realisatie dat wij ook emotioneel, beïnvloedbaar en ijdel zijn. Juist in die spanning ligt haar schoonheid.
Om dit te illustreren zou ik je graag een kort verhaal vertellen. Het verhaal is geschreven door Franz Kafka en heet ‘De Tol’. Kafka schrijft over een man die elke dag langs een paar kinderen loopt die met een tol aan het spelen zijn. De man is filosoof en gefascineerd door de beweging van de tol. Hij is van mening dat door het begrijpen van de beweging van dit kleine voorwerp, hij al het andere en daarmee heel de werkelijkheid kan verklaren. Dus om de tol te begrijpen, grist de man het van de grond. Hierdoor stopt de tol met bewegen, waarop hij het voorwerp vol teleurstelling weer neergooit.
Mijn mening is, wetenschapper uit de toekomst, dat veel idealen begrepen kunnen worden aan de hand van dit verhaal over de man en de tol. Een ideaal bestaat niet bij de gratie dat wij het vast kunnen pakken en bestuderen, maar dit betekent niet dat zij haar bestaansrecht verliest. Juist dat streven houdt haar draaiend. Soms bekruipt mij het gevoel, beste wetenschapper, dat in mijn tijd het streven ontbreekt. Wat er dan overblijft van het debat is slechts de naakte emotie, beïnvloeding en ijdelheid. Het leidt tot hard tegen hard, links tegen rechts en soldaat tegen vijand. In plaats van vruchtbare spanning drijft het de gesprekspartners uit elkaar. Vaak lijken zij hetgeen vergeten waarvan ze de ander hadden willen overtuigen.
Mijn hoop voor jou is, beste wetenschapper uit de toekomst, dat jij nog steeds mag blijven streven naar het debat waarin iedere stem een plaats krijgt. Opdat wij niet vergeten zijn waartoe passie daadwerkelijk kan leiden, zolang de welwillendheid er is om de ander in het best mogelijke daglicht te zien.
Een warme groet vanuit het verleden,
Lisa
Babel Magazine 