Tekst door Tamar Smalbrugge, beeld door Winonah van den Bosch
Regent het de hele zomer, of is je DUO op, maar had jij net zin om weg te dromen bij zon, zee en strand? The White Lotus is de perfecte kijkervaring voor wie de toch vaak druilerige Amsterdamse zomer even wil ontsnappen. De serie biedt een luxueus vakantiegevoel – al dan niet op afstand – met scherpe dialogen, ongemakkelijke spanningen en maatschappelijke kritiek.
Wanneer dit nummer in de Babelbakken ligt, ben ik alweer thuis, in mijn eigen stadje: Amsterdam. Na een semester lang studeren in Caïro heb ik er toch wel zin in, die Amsterdamse zomer. Picknicks in het Flevopark, urenlang lullen op terrasjes, zwemmen op de steiger van het marineterrein of Strand IJburg… Met deze gedachten motiveerde ik mezelf toch die terugvlucht naar Nederland te boeken. In twee maanden 45+ graden in een drukke stad had ik toch minder trek. Daarbij, mijn portemonnee is redelijk leeg en een klein beetje heimwee heb ik inmiddels ook wel opgebouwd. Helaas werd ik woest wakker geschud uit mijn zomerdromen toen ik afgelopen week de weerapp bekeek: 13 graden en regen. Iedere zomer vergeet ik dat de zomer in Amsterdam slechts uit een paar échte zomerdagen bestaat. De rest is matig warm (niet vaak warmer dan 18 graden), winderig, en bovenal regenachtig.
Voor wie mijn zomerlot deelt, is er de serie The White Lotus: een waanzinnige Amerikaanse donkere komedie-drama televisieserie gemaakt door Mike White voor HBO. Sinds februari is ook het derde seizoen uit. Inmiddels alweer lang genoeg geleden voor een rewatch. Voor wie houdt van slimme satire, prachtige beelden en ongemakkelijke spanningen is The White Lotus een absolute aanrader. De serie combineert messcherpe maatschappijkritiek met geestige dialogen en verslavend drama.
De serie speelt zich af in luxueuze resorts waar ultra-rijke gasten vakantie komen vieren. Echter, ontspanning blijkt voor velen van hen vaak ver te zoeken. Elk seizoen volgt een nieuwe groep hotelbezoekers en personeel, en elk seizoen speelt zich af in een ander ‘paradijs’: Hawaï, Sicilië, Thailand… De verhalen staan in principe los van elkaar. Je kan hierdoor ook prima enkel seizoen 2 of 3 kijken, zonder enige voorkennis – al raad ik gewoon de hele serie aan, daar heb je immers genoeg natte dagen voor in een gemiddelde Amsterdamse zomer. Onder het idyllische oppervlak spint elk seizoen een web van sociale spanningen, onderdrukte frustraties en botsende belangen. Het knappe van The White Lotus is hoe het onderhuidse conflicten langzaam naar boven laat borrelen. Geld, klasse, macht, seks, kolonialisme — het komt allemaal aan bod. De serie speelt virtuoos met ongemak, ironie en hypocrisie. The White Lotus is een genadeloze satire op het hedendaagse toerisme, en tegelijkertijd een lust voor het oog.
Echter, dat laatste vormt wel een probleem.
Want hoewel de serie een kritische spiegel wil zijn voor het globale elite-toerisme, leidt diezelfde esthetiek tot het tegenovergestelde effect: massale reislust. Op 16 februari 2025 publiceerde de BBC het artikel ‘Measuring the ‘White Lotus effect’: How TV and film locations impact travel’. Daar schreef Laura Hall hoe hotels uit de serie sinds seizoen 1 hun boekingen zagen exploderen. Het Four Seasons in Sicilië was maandenlang volgeboekt. In Thailand leidde het nieuws van seizoen 3 zelfs tot extra vluchten naar Phuket en een stijging van 40% in hotelboekingen. De White Lotus-kijker lijkt dus vooral te verlangen naar het decor van het onbehagen, zonder oog voor de boodschap.
De White Lotus-kijker lijkt dus vooral te verlangen naar het decor van het onbehagen, zonder oog voor de boodschap.
Dit door de BBC gedoopte ‘White Lotus-effect’ staat haaks op de thematiek van de serie. De ongemakkelijke kloof tussen toeristen en personeel, tussen wie ontspant en wie dient, wordt in werkelijkheid alleen maar groter door de impact van het programma. Wat satire had moeten zijn, wordt een marketingbrochure. Daarbij moet je je afvragen bij wie de verantwoordelijkheid ligt: de maker of de kijker? Satire is namelijk een verraderlijk genre. Niet elke kijker kan even goed omgaan met een dubbele bodem. The White Lotus is niet de enige serie of film die geïnternaliseerd wordt als esthetiek, in plaats van als kritiek. Antihelden worden vaker door sommigen als helden herkend, tegen de bedoelingen van de makers in. Een van mijn favoriete voorbeelden daarvan is de film Fight Club, waarin de antikapitalistische boodschap ondergesneeuwd raakt door de ruige esthetiek, maar ook een serie als Bojack Horseman (evengoed een aanrader, om andere redenen) lijdt hieronder. Maar wanneer je hier doorheen prikt, kunnen dit soort films en series je juist goed aan het denken zetten. Zo ook The White Lotus. Vakantie vieren lijkt namelijk zo vanzelfsprekend. We zien het als iets waar we ‘recht’ op hebben, als een beloning na hard werken. Maar waarom vinden we het normaal dat ontspanning vaak gepaard gaat met afstand nemen van je eigen leven, en intrekken in dat van een ander? Waarom definiëren we vakantie als: even ontsnappen aan alles, ergens anders heen gaan, terwijl dit altijd op kosten van iemand anders’ tijd, grond of arbeid is? The White Lotus laat zien hoe diep deze ideeën verankerd zitten, juist door ze uit te vergroten. Want ondanks de groteske allure durf ik te stellen dat de gemiddelde UvA-student zich toch eerder kan identificeren met de toeristen uit de serie dan met de staff. Al zijn de meeste UvA-studenten altijd blut, ze halen toch vaak ergens het geld vandaan om te reizen, en nemen (ongemerkt) bepaalde vormen van comfort of service als vanzelfsprekend aan. De ultra-rijke toerist in The White Lotus is niet per se een karikatuur van ‘de ander’, maar juist een uitvergrote spiegel voor een geprivilegieerde, vaak progressieve, maar ook zelfgenoegzame klasse.
Toch vind ik The White Lotus niet ondanks, maar dankzij die paradox zo waardevol. De serie biedt geen moraal, geen oplossing, geen helden – alleen spiegelingen. Het is daarmee de ideale serie om deze zomervakantie te gaan kijken.
Babel Magazine 