Met rode oortjes luisteren naar Geerten Stumpel

Tekst door Phoebe Meekel, beeld door Esther de Groot

Er gaat een wereld voor me open wanneer ik de erotische verhalen uit Damn, Honeys Fucking Horny lees. De verschillende fantasieën in het boek stimuleren mijn eigen verbeelding – een heel andere ervaring dan een pornografische film waar weinig aan de fantasie wordt overgelaten. Deze wereld gaat nog meer open, wanneer ik in aanraking kom met erotische audioverhalen. Wat zijn de verschillen tussen porno in tekst, audio en film? Ik ga hierover in gesprek met theatermaker, dichter en intimiteitscoördinator Geerten Stumpel.

Met een warme kruik op mijn buik open ik de videocall. Op het beeldscherm van de laptop verschijnt een vriendelijk gezicht met daarbovenop een rode bontmuts. Geerten doet deze rode pels niet af, want: “omg, het is zo koud.” En inderdaad, het handschoenenseizoen is begonnen. Gelukkig zitten we beiden binnen en kunnen we zonder klapperende tanden aan elkaar vertellen wie we zijn, wat we doen en hoe het met ons gaat.

Geerten is afgestudeerd als theaterdocent en vertelt dat ze als maker altijd geïnteresseerd is geweest in intimiteit. In de brede zin van het woord: intiem contact met andere mensen en met jezelf. “Er is iets heel interessants aan intimiteit. Mensen verlangen ernaar, maar kunnen het tegelijkertijd ook heel eng vinden.” De inspiratie die Geerten haalt uit deze tweestrijd komt naar voren in de dichtbundel Poriën, die ze samen met August de Leeuw en Tharim Cornelisse heeft uitgebracht. De poëzie in dit werk gaat over verschillende aspecten van intimiteit en seksualiteit, maar heeft niet als doel om een ander op te winden. “Ik denk dat we vooral op zoek waren naar dingen die plaatsvinden in intimiteit, waar wij ons alleen in voelen. We hopen dat andere mensen daar herkenning in vinden.”

In tegenstelling tot Poriën maakt Geerten ook werk dat wel als doel heeft om anderen op te winden. Op het platform Rouze kwam ik in aanraking met dit werk door te luisteren naar de audioverhalen ‘Meer dan vrienden’ en ‘Versmelting’. Hoe creëer je spanning en intimiteit bij pornografische verhalen? Bij tekst of audio mis je immers beeld. Hoewel steeds meer mensen om mij heen pornografische audio luisteren, blijft pornografische film nog altijd populairder, omdat – zo zeggen vooral mannelijke vrienden – “je dan met minder moeite klaarkomt.” Dus hoe bereik je hetzelfde niveau van opwinding zonder beeld? Geerten was altijd al bezig met alles wat ze wil overbrengen in woorden te vatten. Hierbij maakt ze gebruik van de verbeelding van degene die leest. “Dan denk ik na over waar ik die verbeelding heen wil sturen en gebruik ik ook mijn eigen fantasie.” Bij Rouze kwam ze erachter dat het ook uitmaakt hoe het verhaal gespeeld wordt door de acteurs: “Ik hoor soms dat acteurs de zinnen anders interpreteren of de spanning op een andere manier uiten dan hoe ik me dat had voorgesteld. Als een persoon het zo interpreteert bij het lezen, dan is dat waarschijnlijk een betere interpretatie. Het gaat er natuurlijk om hoe de luisteraar – of in dit geval de stemacteur – het ontvangt.”

Geerten vindt het belangrijk om te laten zien wat er allemaal mogelijk is in deze wereld: wie je kan zijn, de variatie aan mensen op wie je verliefd kan worden en verschillende manieren van seks hebben. In haar werk worden queers dan ook vaak gerepresenteerd. “Mensen praten over het algemeen minder snel over queer seks; er ligt een soort taboe op. Daardoor is het nog belangrijker dat er content is die laat zien wat seks allemaal kan zijn.” Ik vraag me ineens af of Geerten specifiek schrijft voor deze doelgroep. “Ik heb niet zo bewust een doelgroep in mijn hoofd wanneer ik iets schrijf voor Rouze, maar nu je ernaar vraagt: ja, ik schrijf het wel voor queers. Dan wil ik dat zij dit lezen en kunnen denken: wow, dit is zo real (en hot). Maar ik vind het natuurlijk niet erg als een hetero dit leest en het spannend vindt.”

Een tijdje geleden keek ik naar de erotische arthouse film Need, geregisseerd door Jonnah Bron, waarvoor Geerten een poëtisch dialoog schreef. Terwijl ik mijn ontbijt at – en drie keer om me heen keek of er daadwerkelijk niemand in de kamer was –, verscheen er een verscheidenheid aan naakte mensen op mijn scherm. Ze krioelden over elkaar heen en hadden liefdevolle seks. Ik merkte dat consent in dit werk een belangrijk thema is. Door de hele film werd echter niet gesproken, tot Geertens dialoog begon. Drie personages vertellen aan elkaar wat ze lekker vinden en wat voor seks ze willen. “Ik wilde iets schrijven dat eerlijk was en laten zien dat het vieze of ongemakkelijke ook een onderdeel van intimiteit kan zijn. Ik vond het daarbij ook leuk om de uitdaging aan te gaan dat het ook sexy moest zijn.” Geerten realiseerde zich op de set van Need dat een verhaal schrijven voor audio met beeld heel anders is dan een verhaal dat enkel op papier wordt gedrukt. “Ik merkte dat ik allemaal dingen in deze tekst had uitgelegd die ik niet had hoeven uit te leggen: de acteurs kunnen namelijk veel uitbeelden. Dus die tekst die ik had was veel langer dan wat er uiteindelijk in de film terecht is gekomen. En dat is denk ik heel goed geweest. Ik was namelijk álles in de tekst aan het uitleggen, terwijl het moeilijke – maar ook leuke – aan schrijven voor iets met beeld en geluid is: dat hoeft niet.”

Toch denkt de theatermaker dat je met beeld niet per se meer kan overbrengen dan woorden in een boek of audio. In beeld is het namelijk veel moeilijker om over te brengen wat iemand denkt of voelt. “In een boek kan je een lange paragraaf besteden aan wat er in iemands hoofd omgaat wanneer er een hand op iemands schouder wordt gelegd. In beeld zul je ditzelfde verhaal moeten vangen in shots die je richt op de hand of blikken van de acteurs.”

Geerten vertelt dat er ook veel schoonheid kan zitten in het gebrek aan elementen, omdat de luisteraar deze dan zelf kan invullen. Het ene medium is dus niet beter dan het andere. “Het heeft een andere functie en is vet op een andere manier.” Inderdaad, mijn ervaring bij het luisteren naar pornografische audio is heel anders dan het kijken naar pornografische film, maar niet per se beter. Stiekem ben ik het met mijn mannelijke vrienden eens: film is makkelijk en snel, terwijl audio meer tijd en energie kost, omdat ik daarbij veel meer mijn verbeeldingskracht gebruik. De keuze die ik maak tussen deze twee media wordt dus bepaald door mijn stemming of situatie.

Toch zijn volgens Geerten ook films leuk, omdat je daar alles hebt: woorden, audio en beeld. Op de set van Need had ze bewondering voor het hele team aan mensen dat laagjes op elkaar stapelde om een verhaal te vertellen. De regisseur heeft immers een beeld in haar hoofd, dat tot stand wordt gebracht door onder andere Geertens schrijfwerk, de production designer die de set maakt, het spel van de acteurs, de cameraman en de lichtpersoon die bezig zijn met het creëeren van de juiste shots, en de muzikant die de geschreven boog ondersteunt met muziek. “Dat is een heel compleet beeld uiteindelijk.”

Een van de stokpaardjes van elke intimiteitscoördinator is om kritische vragen te stellen als er een scène is geschreven waarbij een vrouw door drie seconden penetratie klaarkomt

Ik stond versteld toen ik in Geertens Instagrambio las dat ze hiernaast ook intimiteitscoördinator was. Waar heeft Geerten de tijd gevonden om met mij het interview af te nemen? Eigenlijk weet ik ook niet goed wat een intimiteitscoördinator überhaupt is. Bij dit beroep zorg je er namelijk niet enkel voor dat de acteurs zich op hun gemak voelen bij intieme scènes – je choreografeert ze ook. Geerten gaat dan precies andersom te werk dan wanneer ze schrijft: het scenario is er namelijk al. Geerten houdt rekening met wat de regisseur wil laten zien en communiceert goed met de acteurs. Daarbij probeert ze realistische seks uit te beelden: “Een van de stokpaardjes van elke intimiteitscoördinator is om kritische vragen te stellen als er een scène is geschreven waarbij een vrouw door drie seconden penetratie klaarkomt.” In dit geval vertelt de intimiteitscoördinator de regisseur dat veel mensen met een vulva hier niet door klaarkomen en probeert dan een manier te vinden om de scène realistischer te maken.

Geerten zou iedereen heel erg willen stimuleren om op zoek te gaan naar ethische pornoplatforms en te betalen voor deze content. Mensen moeten proberen geen gratis porno te kijken, want dat is eigenlijk bijna altijd onethisch geproduceerd en geeft vaak een verkeerd beeld van seks. Daarbij komt kijken dat platformen als Rouze ook waardevol zijn voor mensen die hun verlangens of gevoelens niet goed kunnen uiten, zo zegt Geerten. “Het geeft mensen woorden.”

Ik was er altijd van overtuigd dat iedereen moest stoppen met het kijken van pornografische film, omdat dit een verkeerd beeld van seks kan geven. Maar er is helemaal niets mis met pornografische film – het kan juist heel leuk zijn! Bij alle soorten media is het belangrijk dat er een realistisch beeld van seks wordt weergegeven en er verschillende soorten mensen met verschillende lichamen worden gerepresenteerd. Dat is het leuke aan seks: er valt zoveel te ontdekken.