Een wereld vol kleine schoonheden

Tekst /// Sophie Meijer Beeld /// Lesine Möricke

‘Wat is schoonheid?’, vroeg ik aan Google. ‘De hoedanigheid prachtig en aantrekkelijk te zijn’, antwoordde de zoekmachine. Sneller kon mijn hypothese over de oppervlakkigheid van gedachten over het begrip ‘schoonheid’ niet bevestigd worden. Naar mijn idee kijken wij als mensen vaak naar schoonheid als iets puur esthetisch, maar er gaat veel meer schuil achter het begrip. Schoonheid beïnvloedt het leven niet alleen maar aan de oppervlakte, maar heeft volgens mij een waarde die je bijna spiritueel zou kunnen noemen. 

‘Wat is schoonheid?’, vroeg ik aan mezelf. ‘Vraag het Plato’, dacht ik ook meteen. Mijn default setting is de afgelopen jaren door mijn studie Filosofie zo geprogrammeerd, dat ik vaak opzoek wat Plato er wel niet van zou vinden. Waarom Plato weet ik niet precies, maar in dit geval was het erg treffend! Want mijn redder in nood overtuigt mij ditmaal met zijn opvatting over schoonheid. Plato stelt in de dialoog over schoonheid dat er ontelbaar veel verschillende vormen van schoonheid zijn: van het menselijk lichaam tot leefwijzen en van geuren tot geluiden. Dan hebben we het dus niet alleen maar over de lust voor het oog.

Plato vraagt ons onze blik te verruimen en aandacht te schenken aan elke dimensie van schoonheid. Hoe vaker we schoonheid ervaren door het te bestuderen, hoe belangrijker de aanwezigheid van schoonheid in ons leven zal worden. En als we schoonheid op deze manier anders gaan ervaren, is de kans groter dat we uiteindelijk beter kunnen bepalen wat schoonheid werkelijk is. We zouden haar daardoor tegen kunnen komen op plekken waar we haar niet verwachten. 

Als ik iets mag toevoegen aan Plato’s gedachtegoed, is het de samenhang van schoonheid en geluk. Ik heb het idee dat het gevoel van geluk vaak voortkomt uit het streven naar of het behalen van grootse dingen: het behalen van een diploma, het maken van een wereldreis of het verdienen van heel veel geld bijvoorbeeld. Ik zou mezelf voor de gek houden als ik zou zeggen dat ik de schoonheid en het geluk van deze drie voorbeelden niet kan inzien. Maar toch ben ik me er de afgelopen tijd bewust van geworden dat ik mijn alledaagse portie geluk binnenkrijg door de kleine schoonheden in het leven. De kleine porties geluk die schoonheid mij schenkt worden in allerlei verschillende vormen, kleuren en geuren geserveerd. 

Als ik de deur uitstap op een koude, winterse maandagmorgen en richting de bus loop om naar college te gaan, krioelt de tegenzin vaak door mijn lichaam. Het zonnestraaltje dat tussen de gebouwen doorkomt, op mijn gezicht valt en eventjes aanvoelt als een warm dekentje, is een kleine portie geluk. De zon geeft mij warmte, ik noem het schoonheid.

Als ik op vakantie ben in Zuid-Frankrijk, loop ik ’s ochtends weleens naar het bakkertje in het dorp dat een aantal kilometer verderop ligt om een ontbijtje te scoren. De portie geluk wordt mij deze keer letterlijk en figuurlijk geserveerd, in de vorm van de geur van een vers gebakken croissantje met een stomend heet kopje koffie ernaast (en af en toe een perensap). Frankrijk geeft mij échte croissantjes, ik noem het schoonheid.

Als ik op Amsterdam Centraal Station aankom om richting mijn ouders te gaan en daar het weekend te vertoeven, dan staan alle mensen op het perron als sardientjes in blik tegen elkaar aangedrukt om zo snel mogelijk een plekje in de trein te kunnen veroveren. Zodra men de trein instapt, is het ieder voor zich (ja, het is echt zo dramatisch). De vreemdeling die dan tóch de deur voor je openhoudt en even op je wacht met verder lopen totdat jij een mini-sprintje hebt getrokken om de deur van hem of haar over te nemen, moet je dan ook niet voor lief nemen. Mijn medepassagier is beleefd, ik noem het schoonheid.

Het gaat mij dus niet altijd om de esthetische waarde van hetgeen waar mijn oog op valt. Het gaat mij vooral om het gevoel dat het mij geeft. De Portugese dichter Fernando Pessoa schreef ooit: ‘Schoonheid is de naam van iets dat niet bestaat. En die ik aan de dingen geef in ruil voor wat zij mij geven.’ Kortom: wat men als schoonheid ervaart, is subjectief. Daar ben ik het voor de volle honderd procent mee eens. Iedereen geeft een eigen invulling aan ‘schoonheid’ en dat is wat het begrip zo diepgaand en spiritueel maakt. 

Schoonheid zal waarschijnlijk altijd in verband worden gebracht met esthetiek en dat is ook niet gek, want dat is naar mijn idee de algemene opvatting. Toch zou ik iedereen graag mee willen geven iets minder te kijken en iets meer te voelen; om de kleine schoonheden van het leven niet voor lief te nemen, maar er juist geluk uit te halen. Een kleine portie geluk die komt kijken bij een kleine alledaagse schoonheid kan je dag net even een stukje leuker, warmer, lekkerder of gezelliger maken. Dus onthoud: de wereld kent te veel kleine schoonheden om je te verliezen in het grote.